Getto Ebraico: waar verboden liefde de muren van Venetië overstak

Op het eerste gezicht lijkt het Joodse getto van Venetië een onwaarschijnlijke setting voor verleiding. Nauwe doorgangen, hoge muren, gesloten poorten en strenge avondklokken – niet bedoeld om de Joden binnen te houden, maar om de Venetiaanse christenen buiten te houden. Maar waar Venetië morele grenzen probeerde te trekken, vond verlangen altijd wel een manier om door de mazen van het net te glippen.

In 1516 creëerde de Venetiaanse Republiek officieel het eerste Joodse getto van Europa, waardoor de kleine maar groeiende Joodse bevolking van de stad gedwongen werd zich te vestigen in een afgesloten wijk in Cannaregio. Na zonsondergang werden de poorten fysiek afgesloten door bewakers. Christelijke burgers mochten 's nachts niet naar binnen. Theoretisch leefden er twee werelden volledig gescheiden.

In de praktijk is dat nooit gebeurd.

Venetië was gebouwd op handel, en Joodse kooplieden, geldschieters, artsen en juweliers waren essentieel voor de elite van de stad. De handel vormde de eerste opening in de muur. Daarna kwamen de privébezoeken. Eerst voor zaken, daarna voor het plezier.

Christelijke edelen, aangetrokken door de exotische schoonheid van jonge Joodse vrouwen, kwamen vaak vermomd of via omgekochte bewakers het getto binnen. In de hoge gebouwen van Ghetto Nuovo waren de appartementen onderverdeeld in kleine kamertjes – perfect voor geheime bijeenkomsten, verborgen achter gesloten deuren, gesloten gordijnen en zorgvuldig geënsceneerde alibi's.

Sommige van deze affaires waren kort en zakelijk. Andere ontwikkelden zich tot langdurige verboden romances. Rijke Venetiaanse patriciërs sponsorden soms hele Joodse families in ruil voor discrete toegang tot hun dochters. In enkele zeldzame gevallen werden Joodse vrouwen in het geheim gedoopt om huwelijken mogelijk te maken die beide gemeenschappen in opspraak brachten.

Maar de gevaarlijkste valuta binnen het getto was chantage.

Venetiaanse bordeelhouders, altijd op zoek naar macht, dreigden soms adellijke cliënten die Joodse minnaressen bezochten te ontmaskeren. Priesters verzamelden geruchten om als wapens te gebruiken in politieke rivaliteiten. Zelfs de gevreesde Raad van Tien, de geheime inlichtingendienst van Venetië, onderzocht dergelijke zaken toen ze tot een publiek schandaal dreigden te leiden.

Eén geregistreerd geval uit 1593 betrof Giulio Contarini, een kleine edelman die een buitenechtelijk kind verwekte bij de dochter van een Joodse bankier. Toen de affaire aan het licht kwam, werden zowel de bankier als zijn dochter bijna uit Venetië verdreven – totdat aanzienlijke steekpenningen en politieke gunsten de zaak in stilte beslechtten.

Ondertussen predikten rabbijnen in de synagogen van het getto bescheidenheid en ingetogenheid, terwijl er geruchten de ronde deden over geheime afspraakjes die slechts een paar straten verderop plaatsvonden. Respectabele Joodse families beschermden de reputatie van hun dochters fel, wetende dat zelfs het gerucht van ongepastheid het recht van een hele familie om in Venetië te blijven kon vernietigen.

Ook voor Venetiaanse vrouwen had het getto een vreemde aantrekkingskracht. Verboden relaties werkten beide kanten op, met een handjevol christelijke vrouwen die heimelijk op zoek waren naar Joodse minnaars, aangetrokken door dezelfde sensatie van het overschrijden van onzichtbare grenzen.

De poorten van het getto werden uiteindelijk in 1797 door Napoleon afgebroken, maar de verhalen bleven bestaan: gefluisterd in salons, opgeschreven in schandalige brieven en vereeuwigd in de privé-archieven van adellijke families die deze geheimen liever begraven wilden houden.

Tegenwoordig slenteren toeristen door Campo del Ghetto Nuovo, koffie drinkend onder oude gebouwen waar ooit deze geheime zaken plaatsvonden. De steen blijft stil, maar als je even stilstaat in de stilte van de avond, hoor je misschien bijna het zachte kloppen op een achterdeur, de gehaaste voetstappen op een smalle trap en de gefluisterde beloftes die in het donker worden gedaan.

Want in Venetië was geen enkele muur hoog genoeg om het verlangen te stoppen.