Henri Oltramare: Kettingen, vlees en het stille geweld van de blik

Sommige fotografen zochten naar schoonheid. Henri Oltramare zocht naar tegenstelling.

Actief in Frankrijk tijdens de jaren 1890Oltramare behoort tot de stille voorgeschiedenis van de fetisjfotografie. Vóór Diana Slip, vóór Ostra Studio, vóór het fetisjisme zijn glanzende visuele codes vond – was er deze man, die stilletjes beelden componeerde die nog steeds verontrusten.

Zijn bekendste werk is een kleine, sobere serie: drie vrouwen, naakt, gebonden in zwaar ijzeren kettingenMaar dit zijn geen droomvisioenen van onderwerping. Er is geen erotische enscenering, geen gestileerde pose.
Hun blikken ontmoeten de toeschouwer. Kalm. Direct. Onvergeeflijk.
Het is geen spel. Het is straf.

En de camera knipperde, zoals altijd, niet.

De afbeeldingen zijn rond 1898 gemaakt in Zwitserland of mogelijk Frankrijk – zo beweren historici nog steeds. Wat wel zeker is, is dat ze nooit bedoeld waren voor massapublicatie. Het waren privé-afbeeldingen, afgedrukt in klein formaat, die in stilte circuleerden onder verzamelaars van curiosa en wat de wet toen noemde. obscene materialen.

Maar Oltramares werk is niet obsceen. Het is intiem, jazeker, maar met een koude, bijna medische afstandelijkheid.
Hij verheerlijkt het lichaam niet. Hij omlijst het als een artefact. Huid tegen ijzer gedrukt, vorm gereduceerd tot gebaar. De belichting is spaarzaam, architectonisch. Er is bijna geen zachtheid, behalve in het trillen van het vlees.

In een tijdperk waarin de Franse Republiek criminaliseerde homoseksualiteit nog steeds, en erotische fotografie dreigde gevangenschap, Oltramare haalde de slavernij uit het boudoir en plaatste die in een strak, symbolisch kader. Geen fantasie, maar allegorie. Geen verleiding, maar straf.

Hij maakte geen deel uit van een beweging. Er is geen manifest, geen bekende studio, geen gepubliceerde interviews. Zijn naam dook pas weer op in de jaren negentig, toen een groep verzamelaars de oorsprong van de vroege fetisjfotografie begon te traceren. Een paar afdrukken vervaagden, waren met de hand genummerd en anoniem – en leidden terug naar Oltramare.

Wat hieruit voortkwam was geen pornograaf, maar eerder een visuele archeoloog van controle.

Hij fotografeerde stroom, niet plezier.
Gehoorzaamheid, niet de prestatie.
De esthetiek van terughoudendheid voordat de kinky cultuur het mode maakte.

Zijn vrouwen zijn geen modellen. Ze zijn historische figuren – echo's van gevangenis, psychiatrie, huishoudelijk werk. Hun ketenen voelen meer als metaforen dan als werktuigen. Meer sociaal dan seksueel.

En daarin schuilt de ware provocatie.

Waar latere fotografen graag Jacques Biederer (Ostra Studio, jaren 1920-1930) erotiseerde de dynamiek van dominantie, en merken als Diana Slip zou het in stijl veranderen, Henri Oltramare confronteerde kijkers met de rauwe, pre-linguïstische vorm ervan. Voordat er fetisj, er was kracht.

Zijn beelden herinneren ons eraan: erotiek begint niet met verlangen. Het begint met spanning.

En soms spreekt de schaduw luider dan de daad.